Đặt cuốn thư đá trước nhà từ đường không đơn thuần là lựa chọn một bức bình phong bằng đá, mà là quyết định liên quan đến phong thủy, kiến trúc và truyền thống. Từ vị trí, kích thước, chất liệu cho tới nội dung khắc trên đá đều cần được cân nhắc kỹ lưỡng để đảm bảo sự hài hòa với không gian. Bài viết này sẽ tổng hợp những điều gia chủ cần biết trước khi thi công cuốn thư, giúp tránh sai sót và giữ trọn nét đẹp cho nhà thờ họ.
Nhà gỗ 3 gian sân vườn ao chòi
Vì sao nhà thờ họ miền Bắc thường đặt cuốn thư đá phía trước?
Trong kiến trúc truyền thống của người Việt, đặc biệt là tại các tỉnh đồng bằng Bắc Bộ, cuốn thư đá thường được đặt ở sân trước nhà thờ họ, nằm trên trục chính thần đạo. Đây không chỉ là một yếu tố trang trí, mà còn mang nhiều tầng ý nghĩa văn hóa và phong thủy sâu sắc.
- Che chắn, giữ gìn sự trang nghiêm cho không gian thờ tự: Cuốn thư đóng vai trò như một bức bình phong, vừa tạo sự ngăn cách giữa không gian bên ngoài với khu vực thờ tự bên trong, vừa giữ cho từ đường luôn được thanh tịnh, tránh những luồng khí xấu xâm nhập.
- Biểu tượng văn hóa ghi dấu công đức tổ tiên: Trên mặt cuốn thư thường được khắc chữ Hán mang ý nghĩa truyền thống như: “Tổ Tông Công Đức Thiên Niên Thịnh”, “Phúc – Lộc – Thọ”, hoặc các biểu tượng linh vật như Long – Lân – Quy – Phụng.
- Tạo điểm nhấn thẩm mỹ cho toàn bộ công trình: Về mặt kiến trúc, cuốn thư góp phần hoàn thiện bố cục sân từ đường. Đặc biệt với các công trình nhà gỗ truyền thống, sự hiện diện của cuốn thư giúp không gian thêm cân đối, hài hòa, tạo chiều sâu và nét cổ kính.
Những điều cần biết trước khi làm cuốn thư cho nhà thờ họ
Khi xây dựng hoặc trùng tu nhà thờ họ, nhiều gia đình băn khoăn không biết làm cuốn thư đá như thế nào. Dưới đây là những yếu tố quan trọng mà gia chủ cần xem xét.
Kích thước cuốn thư đá bao nhiêu là hợp lý?
Kích thước cuốn thư không cố định, mà phụ thuộc vào diện tích sân trước và quy mô của nhà thờ họ. Tuy nhiên, để đảm bảo hài hòa với tổng thể công trình và hợp phong thủy, nên chọn các kích thước dựa theo thước Lỗ Ban, thường gặp nhất là:
- Dài 1,55m – cao 1,07m: dùng cho nhà từ đường nhỏ hoặc sân hẹp.
- Dài 1,76m – cao 1,27m: phù hợp với nhà thờ họ quy mô trung bình.
- Dài 2,35m – cao 1,55m: dành cho nhà thờ họ lớn, sân rộng, công trình quy mô.
Ngoài ra, nên lưu ý chiều cao tổng thể của cuốn thư, kể cả phần đế và phần chóp, để không che khuất mặt tiền hoặc chắn mất trục chính ra vào của từ đường.
Nên dùng loại đá nào cho cuốn thư?
Hiện nay, 3 loại đá phổ biến nhất để chế tác cuốn thư là:
- Đá xanh Thanh Hóa: độ bền cao, dễ chạm khắc họa tiết, giữ màu tốt theo thời gian. Đây là loại đá được sử dụng nhiều nhất trong các nhà thờ họ miền Bắc.
- Đá trắng Nghệ An: màu sáng, đẹp nhưng thường dùng cho các công trình có phong cách hiện đại hơn. Ít phổ biến trong kiến trúc nhà gỗ cổ truyền.
- Đá granite (hoa cương): rất cứng, khó chạm khắc chi tiết, thường dùng khi ưu tiên độ bền hơn yếu tố truyền thống.
Trong hầu hết các công trình truyền thống, đá xanh rêu Thanh Hóa được lựa chọn vì vừa đảm bảo độ bền, vừa dễ thể hiện hoa văn truyền thống, phù hợp với kiến trúc cổ Bắc Bộ.
Trên cuốn thư nên viết chữ gì?
Việc khắc chữ trên cuốn thư cần chính xác về nghĩa, đúng ngữ pháp Hán Nôm, và mang thông điệp rõ ràng, hướng về cội nguồn. Một số nội dung được sử dụng nhiều, có thể tham khảo:
- “Tổ Tông Công Đức Thiên Niên Thịnh”: nghĩa là công đức tổ tiên nghìn năm còn mãi – phù hợp với hầu hết các nhà thờ họ.
- “Phúc – Lộc – Thọ” hoặc “Trung – Hiếu – Lễ – Nghĩa”: thể hiện những giá trị truyền thống của gia đình, dòng họ.
- Chữ “Phúc”: thường được đặt ở vị trí trung tâm để cầu mong may mắn, con cháu sum vầy.
Chi phí làm cuốn thư đá hiện nay có đắt không?
Chi phí để làm một cuốn thư phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: kích thước, loại đá sử dụng, mức độ tinh xảo của họa tiết chạm khắc, cũng như yêu cầu thiết kế riêng của từng gia đình, dòng họ.
Trên thực tế, nếu chọn loại đá phù hợp, quy cách truyền thống và thi công đúng kỹ thuật, cuốn thư đá có thể tồn tại lâu dài cùng công trình, gần như không phải thay mới hay sửa chữa trong nhiều chục năm.
Điều quan trọng là gia chủ cần tìm đơn vị thi công am hiểu cả điêu khắc đá và kiến trúc nhà thờ họ cổ truyền. Tại Nhà Gỗ Phúc Lộc, đội ngũ kiến trúc sư và nghệ nhân không chỉ đưa ra giải pháp phù hợp về mặt thẩm mỹ, phong thủy, mà còn đảm bảo cuốn thư hài hòa với tổng thể kiến trúc từ đường, đúng bản sắc văn hóa Bắc Bộ.
Những sai lầm thường gặp khi đặt cuốn thư trước từ đường
Việc đặt cuốn thư, dù là hạng mục nhỏ trong tổng thể từ đường, nhưng lại mang nhiều ý nghĩa và yêu cầu kỹ thuật nhất định. Dưới đây là những sai sót phổ biến gia chủ thường gặp:
- Đặt sai vị trí trục chính: Cuốn thư cần được đặt đúng giữa trục thần đạo, cách nhà thờ họ một khoảng phù hợp để vừa che chắn vừa không làm khuất lối vào.
- Lựa chọn đá không phù hợp: Không phải loại đá nào cũng đáp ứng được yêu cầu về độ bền, khả năng chịu lực và chạm khắc chi tiết. Một số loại đá dễ vỡ, dễ ngấm nước hoặc xuống màu sau thời gian ngắn sử dụng.
- Nội dung khắc thiếu chuẩn xác: Nội dung chữ Hán, câu đối hoặc họa tiết trang trí nếu viết sai, khắc thiếu nét, dùng từ không đúng ngữ nghĩa… sẽ ảnh hưởng lớn đến tính trang nghiêm và giá trị tâm linh của công trình.
>> Xem thêm: Thiết kế cảnh quan sân vườn cần lưu ý những gì?
Cuốn thư là một phần quan trọng tạo nên sự trang nghiêm và hài hòa cho không gian nhà thờ họ truyền thống. Tại Nhà Gỗ Phúc Lộc, cuốn thư đá là hạng mục được tích hợp trong quy trình thi công trọn gói nhà gỗ cổ truyền, đảm bảo sự thống nhất về tỷ lệ, chất liệu và phong cách kiến trúc. Đây là lựa chọn phù hợp cho những gia chủ đang xây dựng nhà thờ họ theo đúng chuẩn mực truyền thống Bắc Bộ.
Thông tin về nhà gỗ Phúc Lộc
Số điện thoại: 0973812666
Nhận tư vấn thiết kế: Th.s kiến trúc sư Nguyễn Huy Khiêm
Xưởng sản xuất: xã Cần Kiệm, huyện Thạch thất, Tp Hà Nội (dưới chân núi chùa Tây Phương)
>Tham khảo những video hay về nhà gỗ cổ truyền
>Tham khảo những tin tức về nhà gỗ Bắc Bộ
