Người ta nhắc đến nhà gỗ 3 gian như một thú chơi xa xỉ và đẳng cấp của những gia đình có điều kiện. Ngoài ra, công trình nhà ở 3 gian còn mang những nét đẹp truyền thống xưa cũ nên được đánh giá rất cao.
Những công trình nhà gỗ 3 gian cổ truyền thể hiện tính kiến tạo của sự hiểu rõ các tính chất của gỗ và sự gắn kết các thành phần trong một không gian hợp lý tự nhiên. Hơn thế nữa, cấu trúc nhà ăn khớp với nhau đến ngạc nhiên, không hề có chi tiết nào thừa… Chính điều này đã tạo nên những nét đặc trưng riêng cho kiến trúc nhà gỗ 3 gian nói riêng và kiến trúc nhà gỗ cổ truyền nói chung.
Sau đây là những lý do khiến nhà gỗ 3 gian được ưa chuộng và nổi tiếng.
Về thẩm mỹ
Kiến trúc nhà gỗ 3 gian cổ truyền là công trình sở hữu nhiều giá trị thẩm mỹ và tính nghệ thuật nhất. Những đường nét chạm khắc, soi viền, hoành phi, câu đố, cửa bức bàn, bàn thờ… là các yếu tố nhỏ nhất khi kết hợp với nhau đã tạo nên một bức tranh vô cùng cuốn hút và độc đáo theo một cách riêng, không phải kiến trúc nào cũng thỏa mãn được yếu tố này. Nét đẹp ấy tuy đơn giản – mộc mạc nhưng tinh tế, đường nét chân thực, gần gũi và thân thuộc.
Về mặt chất lượng
Kiến trúc nhà gỗ 3 gian đề cao tính chân thực, sự giản dị và chừng mực. Chỉ với những chiếc cột, trụ bằng gỗ và không hề xuất hiện sự pha trộn, hay giả tây…lòng nhà luôn rộng đủ ở và đủ mát; mái chắc chắn và dốc, đủ kín và đủ mát. Do đó, mỗi một kết cấu nhà gỗ 3 gian, đều cần phải sử dụng chất lượng gỗ tốt nhất. Những cái cột trong nhà, ngoài hiên, vách tường không cần đến sắt thép, si măng mà vẫn vững vàng, chắc chắn, giông gió, bão tó cũng không thể làm nó suy suyển được.
Về kết cấu
Hẳn là chưa có một kiến trúc nhà ở nào có thể vượt qua sự thành công như kiến trúc nhà gỗ cổ truyền. Thiết kế nhà gỗ 3 gian ngày nay thừa hưởng tất cả những nét đẹp của kiến trúc cổ xưa, tổng hòa với nét đẹp hiện đại ngày nay tạo nên kết cấu chưa bao giờ là lỗi.
Kiến trúc gồm 6 cột được tính từ phía bên ngoài vào, lần lượt được gọi với cái tên là cột hiên, cột con, cột cái rồi lại tới cột cái, cột con và cuối cùng là cột hậu. Nhà gỗ 3 gian được xây dựng thêm từ 1 đến 2 gian buồng. Đây là một nét văn hóa đặc trưng giúp ta có thể phân biệt được nhà gỗ của các vùng miền khác nhau.
Về tính năng và tiện nghi
Có người làm nhà để ổn định cuộc sống, có người dựng nhà vì muốn khẳng định địa vị xã hội… nhưng, tất cả đều có điểm chung là sự thoải mái, tiện nghi và bình yên, được sống với gần gũi với thiên nhiên… Đó có lẽ là lý do khiến kiến trúc nhà gỗ đẹp, đặc biệt là nhà gỗ 3 gian.
